Ở nước ngoài, khi khách hàng mua đất nền long thành phải có sự tham gia chứng kiến của rất nhiều bên, trong đó có cả luật sư. Vì thế, không có chuyện mua xong, ký xong thì kiện như ở Việt Nam. Thậm chí có trường hợp, khách hàng đã ký hợp đồng không muốn mua nhà nữa, đem chìa khóa đến trả chủ đầu tư cũng không nhận. Nhưng khách hàng không nộp tiền thì sẽ bị kiện ra tòa. Chị Uyên, một người Việt Nam đang sinh sống ở Singapore cho biết, khi đi mua nhà ở Singapore của Ủy ban nhà ở và phát triển Singapore (HDB), người mua sẽ được giới thiệu mua căn hộ có bao nhiêu phòng đầu tiên chứ không phải căn hộ ấy bao nhiêu m2. Bao giờ những thông tin về các không gian chức năng trong căn hộ cũng được giới thiệu tỷ mỉ. Bởi, mua nhà để ở ở đây là mua không gian chức năng để tận hưởng.


Chị Uyên cho biết, chị và gia đình đã mua loại căn hộ phổ biến nhất ở Singapore là căn hộ bốn phòng, khoảng 90m2, với 3 phòng ngủ, một phòng khách, một kho chứa đồ, hai buồng tắm và một nhà bếp. Chính việc bán căn hộ bao nhiêu phòng kiểu này nên rất hiếm khi xảy ra tranh chấp về phần sử dụng chung riêng của các hộ dân và phía bán nhà. Còn ở tại Việt Nam, đến trước thời điểm Thông tư 03/2014 của Bộ Xây dựng quy định thống nhất một cách đo duy nhất diện tích các căn hộ là theo thông thủy có hiệu lực từ 8/4, pháp luật không hề có quy định nào cấm chủ đầu tư lựa chọn các cách tính diện tích khác nhau cho các hợp đồng.

Hợp đồng mua bán dự án long phước giữa bên mua và bên bán được soạn thảo căn cứ vào thỏa thuận giữa hai bên. Tuy nhiên, khi vào ở hoặc khi bị thúc giục đóng tiền theo hợp đồng, đã có phát sinh khiếu kiện của những "thượng đế" và các chủ đầu tư. Việc phát sinh này theo KTS Trần Huy Ánh chỉ riêng có ở những thị trường mọi người chỉ mua nhà để đầu cơ, để “lướt sóng” chứ không phải vì nhu cầu thực. Cũng bởi tính “ăn xổi” này mà khi "xuống tay" mua nhà, mua căn hộ trong dự án, các thượng đế đã không nghiên cứu kỹ về hợp đồng, các điều khoản trong hợp đồng mặc dù có thể tự tay các khách hàng đã ký vào bản thiết kế căn hộ.

KTS Trần Huy Ánh cho rằng, ở nước ngoài, khi khách hàng mua nhà phải có sự tham gia chứng kiến của rất nhiều bên, trong đó có cả luật sư. Vì thế, không có chuyện “mua xong, ký xong thì kiện như ở Việt Nam". Thậm chí có trường hợp, khách hàng đã ký hợp đồng không muốn mua nhà nữa, đem chìa khóa đến trả chủ đầu tư cũng không nhận. Nhưng khách hàng không nộp tiền thì sẽ bị kiện ra tòa.

Trả lời phỏng vấn báo Pháp luật Việt Nam, Luật sư Trần Việt Hùng cho rằng, "việc Bộ Xây dựng cho rằng cách tính diện tích nhà ở bao gồm cả tường và hộp kỹ thuật mà cơ quan này ban hành trên cơ sở “tham khảo” các nước khác, như quy định tại Khoản 2 Điều 21 Thông tư 16/2010/TT-BXD vẫn không sai, là cố tình lẩn tránh trách nhiệm trong việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật trái luật".

Về vấn đề này, Giáo sư Đặng Hùng Võ Nguyên nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng từng nói, Nghị định 71 và Thông tư 16 đều là hướng dẫn cách tính diện tích căn hộ, chứ không phải là các quy định buộc phải tính như vậy. Điều quan trọng nhất để tính toán về diện tích, đơn giá hoặc giá trị là cam kết trong hợp đồng giữa chủ đầu tư và người mua nhà. Trường hợp hai bên đã cam kết đầy đủ trong hợp đồng thì hai bên sẽ thực hiện theo cam kết đó. Trường hợp hai bên có cam kết nhưng chưa đầy đủ để có thể tính toán diện tích, giá trị thì hai bên tiếp tục thương thảo để đi đến cam kết, căn cứ để cam kết có thể giữa vào các hướng dẫn của Nghị định 71 và thông tư 16. Nếu hai bên không tiếp tục cam kết được thì có thể giải quyết bằng tòa án theo quy định của pháp luật dân sự.

Người nghèo cũng bị “móc túi” hàng chục triệu đồng khi chủ đầu tư dự án nhà thu nhập thấp tính tiền cả diện tích thuộc sở hữu chung. theo Thông tư 16 của Bộ Xây dựng. Không chỉ có những người dân mua nhà tại các dự án chung cư thương mại bị thiệt hại khi phải trả thêm tiền cho những cái cột, hộp kỹ thuật mà ngay cả những người dân nghèo cũng bị trả “oan” khi mua nhà tại các dự án nhà thu nhập thấp. Theo tìm hiểu của PV Infonet tại một số dự án nhà thu nhập thấp ở Hà Nội như khu đô thị mới Đặng Xá (Gia Lâm), khu đô thị Sài Đồng (Long Biên)… diện tích sàn căn hộ chung cư mua bán đều được chủ đầu tư tính theo kích thước tim tường, phủ bì. Hợp đồng mua bán của các dự án nói trên có quy định cụ thể: Diện tích sàn căn hộ tính theo kích thước từ tim tường chung và tường bao ngoài giữ căn hộ và hành lang, lối đi, mặt ngoài của căn hộ, cộng với diện tích ban công, lô gia.

Trên thực tế tại một số dự án nhà ở thương mại đã xảy ra tranh chấp về cách tính diện tích chung cư, sau khi người dân thuê đơn vị đo đạc thì trung bình mỗi căn hộ phải thanh toán khoảng 8-10%, thậm chí có dự án lên tới 15% diện tích sở hữu chung. Như vậy, nếu lấy mức trung bình 10% diện tích sở hữu chung tại mỗi căn hộ ở các dự án nhà thu nhập thấp thì với căn diện tích nhỏ nhất là 45m2 thì diện tích bị tăng thêm khoảng 4 m2. Còn với căn diện tích rộng nhất xấp xỉ 70m2 thì người dân cũng sẽ phải trả “oan” cho khoảng 7 m2 diện tích sở hữu chung.

Tính ra, tại dự án nhà thu nhập thấp có giá bán thấp nhất ở Hà Nội hiện trên 8 triệu đồng/m2 thì với căn diện tích nhỏ nhất người mua nhà cũng phải trả “oan” khoảng trên 34 triệu đồng, còn với những căn rộng xấp xỉ 70m2 thì con số thiệt hại ít nhất cũng là 60 triệu đồng. Đấy là chưa kể tại những dự án người mua nhà còn phải mua với giá cao hơn là trên 13 triệu đồng/m2 như dự án ở khu đô thị Sài Đồng thì số tiền người mua nhà phải trả cho những phần sở hữu chung có thể lên tới cả trăm triệu đồng đối với những căn hộ có diện tích lớn nhất.

Thế nên, đã có nhiều ý kiến của các chuyên gia lên tiếng: “Dù lý lẽ thế nào cũng không thể xóa bỏ một thực tế kéo dài nhiều năm nay, là người dân đã phải bỏ ra số tiền rất lớn để trả cho diện tích tường nhà, hộp kỹ thuật, diện tích sử dụng chung… xuất phát từ chính văn bản của Bộ Xây dựng. Do vậy, Bộ Xây dựng nên báo cáo Chính phủ để đề xuất một phương án bù đắp thiệt hại cho người dân xuất phát từ Thông tư 16 do Bộ ban hành”.